Zapraszam do kontynuacji tematu opiekowania się sobą po stracie - jakiejkolwiek. Pierwszą część znajdziesz tutaj. Często nie mamy wpływu na to, co się wydarzyło, ale możemy z uwagą podejść do tego, co się z nami zadzieje później.
W tym odcinku i poście zaproponuję Ci kilka działań do Twojego dobra - wesprą i pomogą w chwilach, kiedy może się wydawać, że nic nie pomoże.
Z drugiej strony, są przydatne tak naprawdę w każdej chwili. Bez względu na to, przez co teraz przechodzisz, posłuchaj lub przeczytaj z otwartością...
Całość dostępna w formie podcastu na moim kanale BLIŻEJ SIEBIE | Angelika Sobucka.
STRATA & ŻAŁOBA | PRZYKŁADY DZIAŁAŃ DLA TWOJEGO DOBRA:
1. NAZWIJ TO, CO UTRACONE
Poczucie straty łączy się z utratą tego, co zaspokajało ważną dla nas potrzebę. Może być to np. utrata więzi, bliskości, stabilności, bezpieczeństwa.
Nieodzownym elementem uczucia straty jest przyjęcie, zgoda na to, że coś utraciłam. Aktem dojrzałości jest zmierzenie się z przykrą dla nas rzeczywistością, że kogoś czy czegoś, z kim lub z czym byliśmy związani, już nie ma.
Zauważ swoją stratę i nazwij to, co zostało utracone. Przyjrzyj się temu i odpowiedz sobie na pytanie, jakie to miało dla Ciebie znaczenie.
Nie okłamuj samej siebie, mówią że „mój ukochany jest na wyjeździe służbowym… za chwilę wróci…” Pozwól sobie na prawdę. Czym wcześniej staniesz prawdzie w oczy, to tym szybciej Twoje życie ulegnie poprawie.
Powiedz sobie „wiem, że nie wróci…”.
2. SPRAWDZAJ, JAK SIĘ CZUJESZ I JAKIE EMOCJE PRZEŻYWASZ
W obliczu straty możemy doświadczać różnych emocji i mogą mieć one różne natężenie. Być może w Twoim przypadku pojawia się gniew, bezsilność, niepewność, smutek, lęk, tęsknota, czy żal. Sprawdzaj, jak się masz, i nazywaj swoje uczucia.
To, że przeżywasz emocje związane ze stratą, nie oznacza, że w tym czasie nie będziesz doświadczać też innych stanów emocjonalnych. Nawet tych pozytywnych, takich jak np. radość czy zadowolenie.
3. POZWÓL SWOJEMU BÓLOWI UJAWNIĆ SIĘ NA ZEWNĄTRZ
Nigdy nie bój się płakać, nawet jeśli nie jest to coś, co zazwyczaj robisz. Uświadom sobie, że nie ma dobrych lub złych sposobów odczuwania i wyrażania bólu.
Ważne jest to, że rozpoznajesz ból i chcesz z nim pracować. Jak to zrobisz, zależy wyłącznie od ciebie i nie ma tu jednej złotej metody dla wszystkich, każdy może działać „po swojemu”.
Znajdź swój sposób na ujście bólu (byleby nie ranić tym sposobem siebie lub innych): pozwól sobie na płacz waląc pięściami w poduszkę, biegaj, wyrzuć jakieś niepotrzebne rzeczy, wsiądź do samochodu i jedź długo przed siebie, krzycz z całej siły, będąc gdzieś w lesie lub innej otwartej przestrzeni, rysuj, opisuj swoje wspomnienia, itp.
Unikaj zrobienia czegokolwiek, co może być przyczyną uczynienia krzywdy sobie lub innym. Wykorzystaj żałobę i stratę do tego, by nauczyć się rozpoznawać swoje wewnętrzne stany emocjonalne i radzić sobie z nimi i bólem.
Nie pozwól nikomu mówić ci, jak ,,powinnaś" się czuć, i nie wywieraj też na sobie presji, aby czuć się w określony sposób.
Twój smutek należy do ciebie i nikt inny nie może ci powiedzieć, kiedy nadszedł czas, aby „przejść dalej” lub „przezwyciężyć to”. Ludzie mogą czuć się niezręcznie, próbując pocieszyć kogoś, kto jest pogrążony w żałobie.
4. DBAJ O CODZIENNĄ RUTYNĘ
Postaraj się utrzymać swoje hobby i zainteresowania. W rutynie jest komfort, a powrót do czynności, które lubisz i które łączą Cię z innymi ludźmi, może pomóc Ci pogodzić się ze stratą i wspomóc proces żałoby.
5. ZAMIAST SIĘ TRZYMAĆ, ZATRZYMAJ SIĘ
Czasem otoczenie lub my sami narzucamy na siebie presję, aby szybko się po stracie pozbierać. Zdarzyło Ci się kiedyś usłyszeć: „trzymaj się!” w momencie, kiedy było Ci z czymś wyjątkowo trudno? A może daj sobie czas, w którym nie będziesz się trzymać?
Czas na opłakanie, na przeżycie emocji, na pożegnanie. Sprawdź, czy możesz dać sobie tyle czasu, ile potrzebujesz – bez wewnętrznego poszturchiwania i pospieszania.
6. BĄDŹ BLISKO SIEBIE I TRAKTUJ SIEBIE Z ŁAGODNOŚCIĄ
Przy doświadczaniu straty może pojawić się poczucie winy lub wstyd. To pierwsze objawia się najczęściej myślami, że mogliśmy coś zrobić inaczej, np. podjąć inną decyzję.
Wstyd natomiast dotyka poczucia własnej wartości. Gdy doświadczamy straty, wstyd przejawia się poprzez przekonanie, że nasze reakcje są niewłaściwe. Twój wewnętrzny dialog może pogrążać Cię w cierpieniu lub wspierać i dodawać otuchy. Sprawdź, czy zamiast obwiniania się możesz sobie wybaczyć.
Perfekcjonizm, ale też wewnętrzne umiejscowienie kontroli to dwie cechy, które szczególnie wiążą się z samoobwinianiem i wysokim krytycyzmem.
W skrajnych przypadkach utrudniają poradzenie sobie ze stratą, np. rodzice wcześniaków czy ofiary gwałtu szybciej dochodzą do siebie, jeśli ich osobowość skłania ich do myślenia w kategoriach „zdarzyło się", niż do zastanawiania się, co mogli zrobić, żeby uniknąć nieszczęścia, prowadzącego do poczucia winy.
7. SKORZYSTAJ ZE WSPARCIA
Bywa, że w obliczu straty doświadczamy też osamotnienia. Jeżeli potrzebujesz, rozmawiaj z bliskimi o tym, co przeżywasz. Podpowiedz im, jak mogą Cię wesprzeć. Reaguj, gdy czujesz, że ich słowa albo działania nie są pomocne.
Choć żałoba to indywidualny proces, nie musisz go doświadczać w izolacji. Możesz też skorzystać ze wsparcia specjalisty, który będzie Ci w tym procesie towarzyszyć z uwagą skupioną na Twoich emocjach i potrzebach.
Zdystansuj się od ludzi, którzy nie mają współczucia dla ciebie i twojego stanu. Niektórzy ludzie wokół ciebie nie będą pomocni, więc jeśli usłyszysz od nich „bądź ponad to„, „nie bądź taki wrażliwy„, „ja przeszedłem przez to szybko, kiedy sam byłem w podobnej sytuacji„, to oznacza, że nie możesz liczyć z ich strony na ten rodzaj uwagi, którego teraz potrzebujesz.
Powiedz im wówczas dla przykładu: „Nie musisz być ciągle obok mnie, gdy przez to przechodzę, jeśli jest to dla ciebie nie do zniesienia. Ja zdecydowanie i muszę, i chcę przez to przejść, dlatego daj mi trochę przestrzeni, by mi się to udało„.
Oddal się na jakiś czas od tych ludzi, którzy nie rozumieją twojego stanu (nawet jeśli byli twoimi dobrymi przyjaciółmi), aż nie wrócisz do pełni sił.
8. PRZEŻYWAJ PO SWOJEMU
Doświadczanie straty jest wprawdzie powszechne, ale jest również bardzo indywidualne. Uszanuj swoje tempo i reakcje. Nie porównuj swoich odczuć z innymi. Być może doświadczasz silnych emocji, a być może w ogóle ich nie okazujesz. Może w sytuacji jednej straty rozpaczasz, a przy innej odczuwasz spokój – to okej, że przeżywasz ją na swój sposób!
Wyraź swoje uczucia w namacalny lub kreatywny sposób. Napisz o swojej stracie w dzienniku; napisz list, w którym powiesz rzeczy, których nigdy nie zdążyłeś powiedzieć; zrób album z wycinkami lub album fotograficzny z okazji życia danej osoby; lub zaangażuj się w sprawę lub organizację, która była ważna dla zmarłej osoby.
9. WSPOMINAJ TO, CO UTRACIŁAŚ I ZAPISUJ RZECZY, KTÓRE PRZYPOMINAJĄ CI O UKOCHANEJ OSOBIE / STRACIE
Tylko dlatego, że danej osoby lub zwierzęcia już przy tobie nie ma, nie oznacza, że powinieneś o nich natychmiast zapomnieć. To pocieszające, gdy wiesz, że twoje więzy z ukochana osobą/zwierzakiem nadal są, a przyjaźń, miłość i więzi osobiste nadal między wami istnieją. Relacja z nimi zawsze będzie częścią ciebie.
Warto też zachować niektóre pamiątki, aby przypominały o ważnych chwilach, własnej odwadze, wytrwałości i aby pomagały wyobrazić sobie lepszą przyszłość.
JAK WSPIERAĆ KOGOŚ, KTO DOŚWIADCZYŁ STRATY?
Nasza kultura nie uczy nas bycia z drugim człowiekiem w jego trudnych emocjach. Zaczynając od dziecka, które komunikując swoje emocje, słyszy „nie becz”, serwuje nam wzorce wręcz odwrotne – „było, minęło”, „maszeruj albo giń”, „ukryj się za uśmiechem”.
- Podstawową zasadą jest tu podążanie za potrzebami osoby w żałobie, danie jej przestrzeni na wyrażenie wszystkiego, co w danym momencie ma w sercu, bez oceniania, że coś nie wypada, czy że coś jest dziwne. W przeżywaniu żałoby nie ma dziwnych czy nienormalnych emocji. Każdy przeżywa ją inaczej.
- Zawsze warto być czujnym na naszą postawę wobec straty, jakiej doświadczyła inna osoba. Choć chcemy dodać naszym bliskim otuchy, mówiąc: „nie przejmuj się”, to tymi słowami odbieramy im prawo do bycia w niezgodzie, do przeżywania smutku, żalu, czy rozpaczy. Unikajmy pospiesznego pocieszania, np.: „wszystko się ułoży”, „jesteś jeszcze młoda”, „to tylko pies, weźmiesz sobie następnego”, „to i tak nie była praca dla ciebie”, itp.
- Tego typu wypowiedzi mogą wpędzić osobę w żałobie w poczucie wstydu i osamotnienia. Zamiast tego zastanów się – może warto powiedzieć: „przykro mi, że cię to spotkało” lub w inny sposób wyrazić współczucie? Normalną sprawą jest, że czasem po prostu brakuje nam słów, które byłyby właściwie – warto to przyznać, nawet przed sobą.
- Czasem wystarczy, że po prostu będziesz blisko, dzięki temu będziesz „mieć oko” na tą osobę, dostrzeżesz jej potrzeby czy zmiany w zachowaniu, wymagające interwencji. Staraj się nie używać zwrotów „będzie dobrze”, „rozumiem Cię”, „weź się w garść, minęło już tyle czasu” czy „masz dla kogo żyć”. Takie zwroty w niczym nie pomagają! Zastanów się, czy sama chciałabyś coś takiego usłyszeć?
- Pamiętaj, że przyznanie „nie wiem co mam Ci powiedzieć, ale chcę być przy Tobie” może być dużo bardziej wartościowe. Nikt nie jest „alfą i omegą”, jesteśmy tylko ludźmi i mamy prawo nie wiedzieć. Każde doświadczenie uczy nas czegoś nowego, ważne, żeby umieć wyciągać z tego wnioski na przyszłość.
REFLEKSJA NA KONIEC
Gdy chcemy kogoś wesprzeć, po prostu zapytajmy, jak możemy pomóc. Albo zaproponujmy konkretnie, co chcielibyśmy zrobić dla drugiej osoby – i poprośmy o zgodę na to działanie. Nie narzucajmy innym swojej wizji przechodzenia przez żałobę poprzez określanie tego, co jest właściwym zachowaniem, a co nim nie jest.
Przede wszystkim dajmy sobie i innym przestrzeń na przeżywanie żałoby po wszystkim tym, co było dla nas ważne, a co utraciliśmy. Zróbmy sobie miejsce na to, by być człowiekiem.
Na dziś to tyle. Jeśli masz ochotę być na bieżąco, obserwuj mnie na Instagramie @sfera_zycia.
Do usłyszenia / przeczytania w kolejnym tygodniu!
