Empatia to zdolność rozumienia tego, czego doświadczają inni ludzie. Odgrywa niesamowicie istotą rolę w budowaniu więzi społecznych i propaguje zachowania prospołeczne. Jednak nie każdy z nas doświadcza empatii dla innych w każdej sytuacji.

Co możesz zrobić jeśli Tobie lub bliskiej osobie brakuje empatii? Po pierwsze ważne jest, aby zrozumieć, jak może wyglądać brak empatii a następnie poznać sposoby na wdrożenie tej istotnej umiejętności do naszego emocjonalnego świata.

Oznaki braku empatii

Brak empatii nie zawsze jest łatwy to wykrycia, ale istnieje sporo oznak, które mogą pomóc w ustaleniu, czy Tobie lub ukochanej osobie jej brakuje:

• nadmierny krytycyzm wobec innych ludzi
• obwinianie ofiary zdarzenia
• niewybaczanie ludziom popełnianych błędów
• brak zainteresowania perspektywami lub opiniami innych osób
• niekontrolowanie swoich emocji
• zakłopotanie uczuciami innych ludzi
• wiara, że złe i negatywne rzeczy mnie nie dotyczą
• brak refleksji o tym, jak moje zachowanie wpływa na innych ludzi

 Empatia nie jest cechą typu „wszystko albo nic”. Pomyśl o tym jako o kontinuum. Niektórzy ludzie są z natury bardziej empatyczni, inni mniej. Inne czynniki, w tym zmienne sytuacyjne, znajomość drugiej osoby, sympatia wobec niej, przeszłe doświadczenia czy oczekiwania, mogą wpływać na poziom empatii, jaką ludzie odczuwają w danym momencie.

 

 

Ile masz w sobie empatii?

• Czy masz trudności z wychwytywaniem emocji otaczających Cię ludzi?
• Czy trudno jest Ci sobie wyobrazić, jak byś się czuła, gdybyś znalazła się w czyjejś sytuacji?
• Czy jesteś obojętna, gdy widzisz innych ludzi doświadczających trudności?
• Czy przestajesz słuchać innych, jeśli się z nimi nie zgadzasz?
• Czy unikasz pomagania ludziom, którzy są zdenerwowani, zranieni lub w niekorzystnej sytuacji?

Jeśli odpowiedziałaś twierdząco na większość powyższych pytań, istnieje duża szansa, że możesz mieć problemy z odczuwaniem empatii dla innych. Jeśli na te pytania w większości odpowiedziałaś „nie” to najprawdopodobniej jesteś osobą empatyczną.

 

Przyczyny dla których każdy z nas okazuje empatię inaczej

Dokładne przyczyny braku empatii nie są w pełni udowodnione. Uważa się, że na empatię duży wpływ ma genetyka i procesy socjalizacyjne. Genetyka odgrywa znaczącą rolę w dziedzicznych aspektach osobowości i temperamentu. Niektórzy ludzie rodzą się z tendencjami, które czynią ich bardziej empatycznymi dla innych.

Jednak ważną rolę odgrywają również życiowe doświadczenia. Rodzice, nauczyciele, rówieśnicy, społeczeństwo i kultura ogromnie wpływają na to, jak ludzie wytwarzają w sobie stosunek do dobroci, empatii, współczucia i zachowań prospołecznych.

 

Skutki braku empatii w codziennym życiu

Problemy w relacjach

Osoby, którym brakuje empatii, częściej mają problemy w relacjach z innymi ludźmi. Może to prowadzić do kłótni, gdy inni ludzie czują, że ich uczucia i potrzeby nie są zrozumiane. Może również utrudnić nawiązywanie więzi i zmniejszyć prawdopodobieństwo, że ludzie otrzymają znaczącą pomoc. 

Słaba komunikacja

Niemożność zrozumienia, skąd pochodzą problemy i uczucia innych osób, może znacznie utrudnić komunikację. Brak empatii może również powodować, że ludzie błędnie interpretują to, co inni próbują powiedzieć, co ostatecznie może prowadzić do nieporozumień i konfliktów.

Niechęć do pomagania

Kiedy ludzie nie czują empatii dla innych, są mniej skłonni do angażowania się w działania prospołeczne. Może to wpływać na ludzi na poziomie indywidualnym, ale może również mieć bardziej systemowe skutki, gdy grupy, rządy lub społeczeństwa nie wykazują empatii wobec osób potrzebujących wsparcia.

Jak rozwijać w sobie empatię?

Kiedyś uważano, że empatia jest wrodzoną cechą, której nie można się nauczyć, ale niektórzy badacze sądzą, że jednak można ją rozwijać i wzmacniać.

Badania sugerują, że chociaż empatia ma biologiczne podstawy, duży wpływ na nią mają zarówno czynniki społeczne, jak i sytuacyjne. Tak więc, chociaż niektórzy ludzie mogą naturalnie mieć wyższy poziom empatii, dzięki odrobinie chęci i praktyce możesz stać się bardziej empatyczna.

 

1. Obserwuj

Idąc na spacer, jadąc metrem, podróżując po świecie, poświęć czas na obserwację tego, co robią inni ludzie i pomyśl o emocjach lub myślach, które mogą napędzać ich działania. Jak byś się czuła, gdybyś była w takiej samej sytuacji? Czy są jakieś aspekty sytuacji, których nie brałaś pod uwagę? Czy są rzeczy, które możesz zrobić, aby pomóc lub wesprzeć tą osobę?

Myślenie w ten sposób może być pomocne w poprawie umiejętności empatii poznawczej, która... no właśnie:

 

Czy wiesz, że rozróżniamy dwa rodzaje empatii?

Empatia emocjonalna wiąże się z odczuwaniem emocji innych osób. To rozumienie, że ktoś odczuwa takie emocje jak ból, starach, gniew lub złość. Osoba z empatią emocjonalną rozumie, co jest przyczyną uczuć drugiego człowieka, potrafi je sobie wyobrazić, umie też współodczuwać te emocje. Bezpośrednio w dialogu ten rodzaj empatii ułatwia porozumienie się, a także w naturalny sposób dostosowanie języka niewerbalnego.

Empatia poznawcza to zdolność przejęcia sposobu myślenia drugiej osoby i obserwacja rzeczywistości z jej perspektywy. Ta umiejętność znacznie ułatwia komunikację również z osobami nieznajomymi lub pochodzącymi z innych grup kulturowych, ponieważ osoba wykazująca empatię poznawczą jest w stanie przystosować się do założeń innego systemu wartości.

Co ciekawe, empatia emocjonalna i poznawcza mogą, ale nie muszą iść w parze. Możemy rozumieć drugą osobę, jej stanowisko i emocje, ale zupełnie tych emocji nie czuć. Można też odczuwać emocje, ale nie w pełni rozumieć stanowisko danej osoby.

 

2. Praktykuj aktywne słuchanie

Podejmij celowy wysiłek, aby słuchać tego, co mówią inni. Celem jest NIE słuchanie dla słuchania, ale aby ZROZUMIEĆ. Oprócz aktywnego słuchania, zwracaj uwagę na inne sygnały, które mogą Ci powiedzieć, co czują lub myślą inni np. ton głosu, mimika i mowa ciała.

 

3. Ćwicz rozpoznawanie emocji

Poświęć czas na identyfikowanie i nazywanie swoich emocji. Zrozumienie tego, co czują inni ludzie, może być trudniejsze, jeśli masz trudności z rozpoznaniem emocji, które Ty sama odczuwasz i ich wpływu na twoje reakcje i zachowanie.

 

4. Pracuj nad swoimi umiejętnościami komunikacyjnymi

Umiejętności interpersonalne odgrywają ważną rolę w empatii. Pozwalają ludziom lepiej nawiązywać kontakt z innymi i odpowiadać za pomocą zachowań wspierających, które mogą pomóc ludziom lepiej doświadczać i wyrażać empatię.

 

5. Bądź otwarta na emocje

Poczucie empatii dla innych polega na umożliwieniu sobie odczuwania tego, co czują inni ludzie. Oznacza to przyzwolenie na bycie otwartym i wrażliwym. Chociaż często wiąże się to z doświadczaniem trudnych emocji, nauczenie się, jak tolerować nawet te bardziej przygnębiające, może pomóc w nawiązaniu silniejszych więzi z innymi ludźmi. 

 

6. Użyj emocji, aby zaangażować się w działanie

Empatia to coś więcej niż tylko odczuwanie smutku lub współczucia z powodu tego, przez co przechodzą inni ludzie. Ponieważ empatia pozwala ci odczuwać to, co mogą czuć inni, może również dać ci motywację i siłę do podjęcia działania. Zachowania prospołeczne, które koncentrują się na oferowaniu pomocy w celu przyniesienia korzyści innym, jest często napędzane uczuciem empatii. Wykorzystaj tą wiedzę, aby robić rzeczy, które mogą poprawić sytuację zarówno w Twoim życiu, ale też życiu innych.

  

Jak reagować, gdy ludziom brakuje empatii? 

Frustracje i problemy mogą również pojawić się, gdy bliscy w twoim życiu nie okazują empatii. Może stwarzać to wyzwania w twoim związku, w relacjach z rodziną czy przyjaciółmi. 

Po pierwsze, staraj się nie brać tego do siebie. Pamiętaj, że to nie twoja wina — nie odpowiadasz za reakcje emocjonalne innych ludzi (lub ich brak). Brak empatii ze strony drugiej osoby jest często niezamierzony i może wynikać z jej problemów, traum lub doświadczeń.

Ustal granice. Jeśli druga osoba sprawia Ci przykrość, zaznacz, że takie zachowanie jest nie do przyjęcia. Wyjaśnij, że jeśli ta osoba nie jest w stanie być wsparciem, powinna powstrzymać się od komentowania lub wycofać się z sytuacji.

Pielęgnuj relacje z innymi ludźmi. Wsparcie społeczne ma kluczowe znaczenie dla dobrego samopoczucia psychicznego, więc pracuj nad budowaniem zdrowych relacji z ludźmi, którzy mają w sobie empatię.

Nie szukaj aprobaty za wszelką cenę. Ważne jest, aby czuć się widzianym, słyszanym i rozumianym, ale nigdy nie dostaniesz tych rzeczy od osoby, której brakuje empatii. Zamiast tego ćwicz samoakceptację i znajdź ludzi, którzy potwierdzą twoje emocje bez krytykowania lub umniejszania tego, co czujesz. 

Nie oczekuj, że inni się zmienią. Ludzie mogą starać się wzmacniać swoją empatię, ale nie powinnaś brać na siebie obowiązku polegającego na zmianie drugiej osoby lub czekać, aż te rzeczy się wydarzą. Zamiast tego wspieraj, jeśli widzisz, że ktoś się stara. Ale nigdy przenigdy nie pozwól sobie na bycie odpowiedzialną za „naprawianie” drugiej osoby. 

Odejdź, jeśli to konieczne. Jeśli bliski związek z osobą, której brakuje empatii, powoduje Twój ból i stres, ważne jest, aby ocenić, czy warto go utrzymywać. Jeśli relacja jest niezdrowa i nieodpowiednia dla twojego dobrego samopoczucia, być może nadszedł czas, aby ją zakończyć.

 

Refleksja na koniec

Co najważniejsze, nie pozwól, aby brak empatii innych ograniczał twoją zdolność współodczuwania emocji i wrażliwość. Empatia podsyca życzliwość i więzi międzyludzkie. Pozwól sobie na empatię z innymi i stwórz granice, aby chronić się przed tymi, którzy nie wyrażają jej w zamian.